!!!ΣΠΕΤΣΕΣ ΚΑΙ ΨΑΡΑ!!!

Σπέτσες


Έκταση - Ακρωτήρια
Οι Σπέτσες έχουν σχήμα ωοειδές, περίμετρο ακτογραμμής 11 μιλίων, έκταση 22,5 τ.χλμ. με μέγιστο μήκος 4 μίλια και μέγιστο πλάτος 2,5 μίλια. Διασχίζεται από βουνοσειρές με υψηλότερη κορυφή τον Προφήτη Ηλία (291μ.). Τα ακρωτήρια της νήσου είναι: Το Σουρμπούτι (ΒΑ.), το Κάβο - Φανάρι (Α.), ο Μαυρόκαβος (ΝΑ.), το Ζάστανο (Ν.) και το Μπουρμπούθι (ΒΔ.).

Παραγωγή - Κλίμα
Το έδαφος των Σπετσών είναι κυρίως πευκόφυτο, ενώ μεγάλο μέρος του είναι καλλιεργήσιμο. Κύρια προϊόντα που παράγονται είναι ελιές, λάδι, δημητριακά, σταφύλια, αμύγδαλα, σύκα και λίγα κτηνοτροφικά προϊόντα. Το κλίμα είναι δροσερό και υγιεινό και προσφέρεται ως τόπος παραθερισμού. Οι κάτοικοι επιδίδονται κυρίως στη ναυτιλία και την αλιεία.

Πρωτεύουσα - Συνοικισμοί
Πρωτεύουσα είναι η ομώνυμη πόλη της νήσου που αποτελεί Δήμο στον οποίο υπάγονται οι συνοικισμοί: Αγία Παρασκευή, Άγιοι Ανάργυροι, Άγιοι Απόστολοι, Αδοσίδον, Βρέλον, Έλωνας, Ζωγερία, Λιγονέρι, Παραπόλα, Τζήλα, η γυναικεία Μονή Αγίων Πάντων και η νησίδα Σπετσοπούλα ιδιοκτησίας της Οικογένειας Νιάρχου. Με την εφαρμογή της νέας διοικητικής διαίρεσης της χώρας κατά το Πρόγραμμα Καλλικράτης το 2011 ουδεμία μεταβολή επήλθε στο Δήμο, σύμφωνα με το άρθρο 1,§ 5.2.Γ αυτού.

Δήμος Σπετσών


Ο δήμος ΣπετσώνΟ Δήμος Σπετσών περιλαμβάνει το νησί των Σπετσών και τις κοντινές του νησίδες. Συστάθηκε το 1934 προήλθε από την αναγνώριση σε Δήμο της Κοινότητας Σπετσών.[1] Παρέμεινε αμετάβλητος στην συνέχεια και με την εφαρμογή του σχεδίου Καποδίστριας το 1997 αλλά και του σχεδίου Καλλικράτης το 2010.

Ιστορία

Στην αρχαιότητα ονομάζονταν "Πιτυόνησος" και "Πιτυούσα". Το σημερινό όνομά της πήρε από τους ναυτικούς του Μεσαίωνα Καταλανούς, Γενουάτες και Ενετούς. Οι Φράγκοι την αποκαλούσαν "Ιζόλα ντι Σπέσια" ή "Ιζόλα ντι Σπέσια" (=αρωματοφόρος νήσος). Κατ΄ άλλη εκδοχή το όνομα προήλθε από το "Πέτσα" (Πετσιώτες) που φέρεται ως αλβανικός γλωσσικός αναγραμματισμός του αρχαίου ονόματος Πιτυούσα.

Στην εποχή της Φραγκοκρατίας οι Σπέτσες περιήλθαν στους Ενετούς (1220-1460) και εξ αυτών στους Τούρκους. Τον 17ο αιώνα ο πληθυσμός της ήταν κυρίως Αλβανοί που πιθανώς είχαν εγκατασταθεί από τον 15ο αιώνα που αυξήθηκε στη συνέχεια με αποίκους από Λακωνία-Τσακωνιά (Τυρό-Λεωνίδιο), Αργολίδα και Ερμιονίδα που ακολούθησαν νεότερες εποικίσεις τον 18ο αιώνα. Ο αρχικός μεσαιωνικός οικισμός ήταν βορειοδυτικά της σημερινής πόλης, σημερινή θέση "Καστέλι" όπου υπήρχε ακρόπολη επί λόφου (σημερινή θέση ο ναός του Αγίου Βασιλείου).

Οι κάτοικοι των Σπετσών έλαβαν μέρος στον Ρωσοτουρκικό πόλεμο (1770) και υπέστησαν μεγάλη καταστροφή από τους Τούρκους. Μετά όμως 5 έτη (1774-1775) αμνηστεύθηκαν από τους Τούρκους. Τότε οι κάτοικοι κατέβηκαν στην παραλία και έκτισαν την σημερινή πόλη. Την φιλοπατρία τους όμως οι Σπετσιώτες την έδειξαν και το 1790 όταν έσπευσαν να βοηθήσουν τον Λάμπρο Κατσώνη που για την πράξη του αυτή υπέστησαν πάλι νέα καταστροφή από τους Τούρκους.

Επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας τα Σπετσιώτικα πληρώματα αποκαλούνταν "Τζαμουτζαλήδες" έναντι των Υδραίικων που αποκαλούνταν "Σουλουτζαλήδες" που όμως ήταν λίαν περιζήτητα ακόμη και από τους οθωμανούς στόλαρχους όπως και από τον Καρά-Αλή.

Περίοδος 1821
Την περίοδο 1821-1832, ο Σπέτσες έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην Ελληνική Επανάσταση.Οι Σπέτσες, μαζί με την Ύδρα και τα Ψαρά, ήταν απο τα πρώτα νησιά που επαναστάτησαν, με ενεργώ συμμετοχή στον αγώνα έναντι των Τούρκων Ο Σπετσιωτικός στόλος, αποτελούμενος από εμπορικά πλοία σπετσιωτών, πήρε μέρος σε μεγάλο αριθμό ναυμαχίων, όπως της Αρμάτας, καθώς και σε ξακουστούς αποκλεισμούς οχηρών, συγκεκριμένα του Ναυπλίου και τη Μονεμβασιάς. Την περίοδο αυτή κάνουν την εμφάνισή τους ηρωικά ονόματα όπως Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα, Ανδρέας Μιαούλης, Χατζηγιάννης Μέξης και Κοσμάς Μπαρμπάτσης, ονόματα τα οποία σήμερα κατέχουν υψυλή θέση στην Ελληνική Ιστορία.

Αρμάτα
Το 1822 ο Τουρκικός στόλος κατευθύνεται προς τον Αργολικό κόλπο, με τελικό προορισμό το Ναύπλιο, σε μια ύστατη προσπάθεια ανεφοδιασμού του οχηρού. Στις 8 Σεπτεμβρίου ο στόλος εμφανίζεται ανατολικά των Σπετσών, μεταξύ Σπετσοπούλας και Τρίκερι και ο τρινήσιος στόλος των Σπετσών, της Ύδρας και των Ψαρών, υπό τον ναύαρχο Ανδρέα Μιαούλη, κινείται προς αντιμετώπιση των Τούρκων. Σύμφωνα με τον ιστορικό Χατζηανάργυρο, στην ναυμαχία που ακολούθησε μεταξύ των δυο στόλων, πήραν μέρος '..140 και πλέον..' πλοία. Σε αυτήν την κρίσιμη στιγμή εμφανίζεται ο Σπετσιώτης πυρπολητής Κοσμάς Μπαρμπάτσης, ο οποίος καταφέρνει να εισέλθει στο κέντρο του τουρκικού σχηματισμού και να πυρπολήσει την τουρκική ναυαρχίδα. Η ηρωική αυτή πράξη του Σπετσίωτη ναυτικού είχε ως αποτέλεσμα την υποχώρηση του τουρκικού στόλου από τον Αργολικό κόλπο.

Σήμερα το νησί των Σπετσών, στις αρχές του Σεπτεμβρίου, γιορτάζει το ιστορικό αυτό γεγονός με το φεστιβάλ της Αρμάτας. Το μεγάλο αυτό φεστιβάλ, διάρκειας μιας εβδομάδας, συμπεριλαμβάνει θεατρικές παραστάσεις, πολιτιστικές εκθέσεις καθώς και μουσικές παραστάσεις και κλιμακώνεται με την αναπαράσταση της ναυμαχίας των Σπετσών, μπροστά στο λιμάνι του νησιού.

[Επεξεργασία] Νεότερη Ιστορία
Μετά το τέλος της Επανάστασης, οι Σπέτσες άρχησαν να παρακμάζουν και να μειώνεται ο πληθυσμός της. Παρ' όλα αυτά, υπάρχει πνευματική εξέλιξη στο νησί. Ένα απο τα σημαντικότερα πρόσωπα στο νησί την εποχή αυτή ειναι ο Σωτήριος Ανάργυρος. Γεννημένος στις Σπέτσες το 1849 με καταγωγή από την ένδοξη σπετσιώτικη γενιά των Αναργυραίων, υπήρξε η σπουδαιότερη προσωπικότητα των Σπετσών του τελευταίου αιώνα. Ενσάρκωσε το κλασικό τύπο του νέου έλληνα μετανάστη.

Η δίψα του για επιτυχία τον οδηγεί από νεαρή ηλικία σε περιπλανήσεις με σταθμούς την Κωνσταντινούπολη, τη Ρουμανία, την Αίγυπτο, τη Γαλλία και τέλος την Αγγλία. Εκεί ασχολείται για πρώτη φορά με τα καπνά. Το 1883 ο Ανάργυρος, οδηγημένος από το εμπορικό του ένστικτο, μεταναστεύει στη Νέα Υόρκη της Αμερικής. Εκεί προσλαμβάνεται στη μεγάλη καπνοβιομηχανία του Αμερικανοεβραίου Τόμψον, την οποία και στο τέλος κληρονομεί μετά την υιοθεσία του από τον μεγαλοβιομήχανο.

Με βάση την επιχείρηση αυτή, ο Ανάργυρος κτίζει ένα πραγματικό εμπορικό κολοσσό στο χώρο των καπνών και επεκτείνεται σχεδόν σε όλη την Αμερικανική αγορά.

Το 1894 επιστρέφει για πρώτη φορά στις Σπέτσες. Ξανάρχεται τον επόμενο χρόνο οπότε γνωρίζει - και λίγο αργότερα παντρεύεται - τη δεύτερη εξαδέλφη του Ευγενία Θ. Αναργύρου.

Το ζεύγος γυρίζει στην Αμερική, για τρία ακόμη χρόνια. Η νοσταλγία όμως της γυναίκας του για τις Σπέτσες εξαναγκάζουν τον Ανάργυρο να πουλήσει τις επιχειρήσεις του στην Αμερική και να εγκατασταθεί στις Σπέτσες. Από την πώληση της καπνοβιομηχανίας του και μόνο εισέπραξε τότε το ιλιγγιώδες ποσό των 650.000 δολαρίων.

Η επιστροφή του Ανάργυρου στο νησί είναι η αρχή της ανάπτυξης των Σπετσών. Η εμπορική του δραστηριότητα συνεχίζεται και στην Ελλάδα. Οι Σπέτσες όμως αποτελούν το επίκεντρο των ενεργειών του. Το 1904 τελειώνει η ανέγερση πολυτελούς αρχοντικού, νεοκλασικού ρυθμού, στο κέντρο της πόλης. Το 1907 κατασκευάζει με δικά του έξοδα, το πρώτο υδραγωγείο του νησιού. Το 1913-14 η προσφορά του μεγάλου ευεργέτη προς το νησί είναι μεγάλη. Πρώτον αγοράζει μεγάλη έκταση την οποία αναδασώνει, δημιουργώντας και πάλι το πευκοδάσος των Σπετσών, δεύτερον ανοίγει περιφερειακούς δρόμους στο νησί και τρίτον κατασκευάζει το ξενοδοχείο ΄΄Ποσειδώνιο΄΄. Το τελευταίο αυτό έργο του έδωσε μεγάλη τουριστική ώθηση στις Σπέτσες και ανέδειξε το νησί σε παραθεριστικό κέντρο των ανώτερων κοινωνικών στρωμάτων.

Το 1927 γίνεται η έναρξη της λειτουργίας της Αναργυρείου - Κοργιαλενίου Σχολής η οποία ήταν η μεγαλύτερη προσφορά του εθνικού ευεργέτη και πραγματικά ανέβασε το πολιτιστικό επίπεδο του νησιού. Η ΄΄Σχολή΄΄ υπήρξε ένα από τα καλύτερα πρότυπα κολέγια των Βαλκανίων και υπήρξε έμπνευση του Ελ. Βενιζέλου, προσωπικού του φίλου και δημιούργημα του Ανάργυρου. Λειτούργησε μέχρι το 1983 με έλληνες και αλλοδαπούς μαθητές.

Εκτός από τις προσφορές του προς το νησί, σημαντικές είναι και οι δωρεές του προσ το κράτος για την αγορά αεροπλάνων και υπέρ των αναπήρων πολέμων.

Δέκα χιλιάδες χρόνια ιστορία

Η πρώτη ανθρώπινη παρουσία στις Σπέτσες χρονολογείται κατά τη Μεσολιθική Εποχή, περί το 8.000 π.Χ., όταν το σημερινό νησί ήταν ακόμη ενωμένο με στενή λωρίδα γης με την απέναντι αργολική ακτή, στην περιοχή της σημερινής Κόστας. Λεπίδες από πυριτόλιθο της εποχής εκείνης βρέθηκαν γύρω από πηγές νερού στη Ζωγεριά. Άλλα ευρήματα, στην περιοχή της Αγίας Μαρίνας, όπου ανακαλύφθηκε πρωτοελλαδικός οικισμός, είναι μεταγενέστερα και χρονολογούνται περί την 3η χιλιετία π.Χ. Τουλάχιστον τρία φυσικά λιμάνια των Σπετσών (Αγία Μαρίνα, Αγία Παρασκευή και Ζωγεριά) χρησίμευσαν ως καταφύγιο για τα πλοία που μετέφεραν εμπορεύματα από και προς τον μυχό του Αργολικού Κόλπου κατά την περίοδο της ακμής του κράτους της Λέρνας (περί το 2.300 π.Χ.). Μετά την κατάρρευση του κράτους της Λέρνας, οι Σπέτσες πέρασν σε περίοδο παρακμής. Ευρήματα στις περιοχές της Αγίας Μαρίνας και των Αγίων Αναργύρων μαρτυρούν την ύπαρχη οικισμών της ύστερης Μυκηναϊκής περιόδου (περί τον 13ο και 12ο αιώνα π.Χ.). Την εποχή του Πελοποννησιακού Πολέμου κτίσθηκαν στις κορυφές του Προφήτη Ηλία και της Ζωγεριάς πέτρινα παρατηρητήρια.

Αναφορά της νήσου των Σπετσών γίνεται τόσο από τον Στράβωνα κατά τον 1ο αιώνα π.Χ., όσο και από τον Παυσανία κατά τον 2ο αιώνα μ.Χ., με την ονομασία Πιτυούσα.

Η επιδρομή των Γότθων στο Ανατολικό Ρωμαϊκό Κράτος προκάλεσε κύμα προσφύγων στις Σπέτσες, με αποτέλεσμα ο οικισμός του νησιού, με επίκεντρο το Παλιό Λιμάνι, να αναδειχθεί σε μία από τις τρεις μεγαλύτερες πόλεις της Αργολίδος (μαζί με Άργος και την Ερμιόνη).

Κατά τον 18ο αιώνα και με την κατάληψη της Πελοποννήσου από τους Τούρκους και τον εκδιωγμό των Ενετών, αρκετοί αλβανόφωνοι Χριστιανοί κατέφυγαν στις Σπέτσες, προκειμένου να αποφύγουν τους Τούρκους.

Οι πρόσφυγες αυτοί δημιούργησαν το παλαιό οικισμό των Σπετσών, στην περιοχή που ονομάσθηκε Καστέλλι, και οχυρώθηκε με τείχος, πέραν της φυσικής προστασίας που παρείχε η μορφολογία του εδάφους. Με την πάροδο του χρόνου ανέπτυξαν σημαντική ναυτική δύναμη. Η ελληνική συνείδησή τους τους οδήγησε στην συμπαράταξη με τους Ρώσους στον Ρωσσοτουρκικό πόλεμο του 1768-1774, με μετατροπή του ισχυρού εμπορικού στόλου τους σε πολεμικό και τη συμμετοχή του σε ενέργειες κατά των Τούρκων, στα λεγόμενα "Ορλωφικά".

Εις απάντηση, το 1770 οι Τούρκοι κατέστρεψαν ολοσχερώς τον μοναδικό τότε οικισμό των Σπετσών, στο Καστέλλι, ως αντίποινα για τη συμμετοχή του Σπετσιωτικού Στόλου στην επανάσταση του Ορλώφ. Για μερικά χρόνια μετά την καταστροφή το νησί έμεινε έρημο, αλλά από το 1774 νέοι έποικοι έφθασαν από τις απέναντι ακτές της Πελοποννήσου, που εκμεταλλεύθηκαν την συνθήκη Κιουτσούκ-Καϊναρτζή περί ελευθέρας διακινήσεως ρωσσικών πλοίων και ξαναδημιούργησαν ισχυρότατο εμπορικό στόλο με πλοία που έφεραν τη ρωσσική σημαία.

Με τήν επανοίκιση των Σπετσών ο οικισμός άρχισε να επεκτείνεται και πέραν του Καστελλιού, καθώς από τις ναυτικές δραστηριότητες τα οικονομικά του νησιού έγιναν πάλι ίδιαίτερα ανθηρά. Όταν το 1821 ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση, οι Σπέτσες ήσαν το πρώτο από τα ελληνικά νησιά που σήκωσε τη σημαία της Επαναστάσεως, τα ξημερώματα της 3ης Απριλίου 1821. Ο στόλος των Σπετσών, αποτελούμενος από τα εμπορικά πλοία του νησιού που είχαν μετατραπεί σε πολεμικά, έπαιξε σημαντικότατο ρόλο στον κατά θάλασσα Αγώνα, μετέχοντας τόσο σε επιδρομές κατά των τουρκικών παραλίων, όσο και σε αποκλεισμούς φρουρίων της Πελοποννήσου. Ιδιαίτερα σημαντική θεωρείται η συμμετοχή του Σπετσιωτικού στόλου στις πολιορκίες των φρουρίων του Ναυπλίου και της Μονεμβασίας, και στις ναυμαχίες της Σάμου (1824) και του Καφηρέως (1825).

Μετά την απελευθέρωση οι Σπέτσες δεν ακολούθησαν τις εξελίξεις της ναυτιλίας με την εξάπλωση του ατμού και έχασαν την εμπορική και οικονομική ακμή τους. Ανάκαμψη άρχισε να παρουσιάζεται μόνον με την ανάπτυξη του τουρισμού, ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνος.

Τα Ψαρά είναι νήσος του Νομού Χίου που βρίσκεται βορειοδυτικά της νήσου Χίου. Έχει έκταση 40 τετραγωνικά χιλιόμετρα και το μήκος των ακτών της είναι 45 χιλιόμετρα, ενώ ο πληθυσμός του νησιού, κατά την απογραφή του 2001, είναι 422 κάτοικοι.

Τα Ψαρά αποτελούν την έδρα και το μοναδικό οικισμό του Δήμου Ψαρών. Στο δήμο αυτό περιλαμβάνονται επίσης οι νησίδες:

Άγιο Νικολάκι, Αντίψαρα, Δακαλιό, Κάτω Νησί καθώς και η Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου.

Τα Ψαρά έχουν κατοικηθεί από τη Μυκηναϊκή περίοδο και οι κάτοικοί τους ζούσαν κυρίως από τη θάλασσα. Το νησί ήταν γνωστό στην αρχαιότητα με το όνομα Ψύρα ή Ψυρ(ρ)ίη ή Ψυρία. Η νεότερη ιστορία των Ψαρών αρχίζει να γράφεται κατά τη διάρκεια του 16ου και 17ου αιώνα, όταν αποίκησαν το νησί Θεσσαλοί και Ευβοείς. Τα Ψαρά ήταν από τα πρώτα νησιά που ξεσηκώθηκαν ενάντια στον Τούρκικο ζυγό, στις 10 Απριλίου 1821. Στις 21 Ιουνίου 1824, αιγυπτιακές δυνάμεις με αρχηγό τον Ιμπραήμ κατέλαβαν το νησί με 140 καράβια και 14.000 γενίτσαρους. Περισσότεροι από 15.000 κάτοικοι σφαγιάστηκαν, ενώ λίγοι κατόρθωσαν να εγκαταλείψουν το νησί.

Τη καταστροφή των Ψαρών περιγράφει ο Διονύσιος Σολωμός στο περίφημο ποίημά του:

Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη,
περπατώντας η δόξα μονάχη
μελετά τα λαμπρά παλικάρια
και στην κόμη στεφάνι φορεί
γινωμένο από λίγα χορτάρια
που 'χαν μείνει στην έρημη γη…

Μέχρι το 1912, τα Ψαρά βρίσκονταν υπό την κατοχή της Τουρκίας, ενώ στις 20 Οκτωβρίου του 1912 ενσωματώθηκαν στην Ελλάδα, όταν ελευθερώθηκαν από το θωρηκτό Αβέρωφ υπό τον Υποναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη.




Ιστορία
Η παρουσία των Ψαριανών στο Αιγαίο ξεκινάει 3.000 χρόνια πρό Χριστού. Στα Ψαρά, ή Ψυρίη κατά τον Όμηρο, οι αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο φως ευρήματα Mυκηναϊκού οικισμού στη θέση Aρχοντίκι, στις δυτικές ακτές του νησιού. Από νωρίς οι Ψαριανοί των Μυκηναϊκών χρόνων κατακτούν τη θάλασσα και από φυσικό εμπόδιο τη μετατρέπουν σε γέφυρα επικοινωνίας.

Στα τέλη του 5ου προχριστιανικού αιώνα τα Ψαρά κατείχαν μια σημαντική θέση, διαδραματίζοντας σημαντικό ρόλο στις θαλάσσιες επικοινωνίες και μεταφορές μεταξύ Μ. Ασίας και ηπειρωτικής Ελλάδας.

Τα Ψαρά έπαιξαν καθοριστικό ρόλο ως ισχυρή ναυτική δύναμη και κατά τη διάρκεια της επανάστασης του 1821. Η τραγικότερη ιστορική στιγμή των Ψαρών ήταν το ολοκαύτωμα της Μαύρης Ράχης στις 21 Ιουνίου 1822. Η πόλη των Ψαρών έπεσε στα χέρια των Τούρκων. Όσοι από τους αμάχους πρόλαβαν έφυγαν με τα πλοία. Οι υπόλοιποι σκοτώθηκαν ή πνίγηκαν. Πεντακόσιοι περίπου Ψαριανοί έτρεξαν στο Παλιόκαστρο (Μαύρη Ράχη) και κλείστηκαν στο μικρό φρούριο αποφασισμένοι να μην παραδοθούν αλλά να πέσουν πολεμώντας. Οι γενναίοι υπερασπιστές του φρουρίου, αφού πολέμησαν, έδωσαν και την τελευταία τους πνοή και έγιναν ολοκαύτωμα για την απελευθέρωση της πατρίδας.

H «Mαύρη Pάχη» που απαθανάτισε ο Σολωμός, υψώθηκε στη συνείδηση των ανθρώπων σαν σύμβολο θυσίας και ολοκληρωτικής προσφοράς στην υπόθεση της Ελευθερίας, όπως την είδε «επί το μέγα ερείπιον» ο Aνδρέας Kάλβος. Όσοι Ψαριανοί σώθηκαν από την καταστροφή κατέφυγαν στη Mονεμβασιά και με την απελευθέρωση στην Ερέτρια της Εύβοιας, που μετονομάστηκε σε «Νέα Ψαρά», σε αντιδιαστολή προς τα «Παλαιά Ψαρά» του νησιού. Πολλοί κάτοικοί του επανήλθαν και για 100 χρόνια πήρε το προνόμιο να εκλέγει δύο βουλευτές. Αυτό το προνόμιο δεν υφίσταται πια και οι Ψαριανοί ψηφίζουν όπως και οι άλλοι κάτοικοι του Νομού Xίου, από το 1946.

Ψαριανοί αγωνιστές του 1821
Κωνσταντίνος Κανάρης (1793-1877): Στον αγώνα ο Κανάρης μπήκε πολύ νέος και από την πρώτη στιγμή διακρίθηκε για την ανδρεία και την αυταπάρνησή του. Πολλά είναι τα ηρωικά κατορθώματα του Κανάρη και ανυπολόγιστες οι καταστροφές που προξένησε στον τουρκικό στόλο με τα πυρπολικά. Ένα από τα κατορθώματά του ήταν η πυρπόληση της τουρκικής ναυαρχίδας στη Χίο τον Ιούνιο του 1822. Ο Κανάρης ευτύχησε να δει την Ελλάδα ελεύθερη. Η πατρίδα, για τις μεγάλες υπηρεσίες που πρόσφερε στον αγώνα, τον τίμησε με τα ανώτατα αξιώματα. Έγινε ναύαρχος, γερουσιαστής, υπουργός των ναυτικών και πρωθυπουργός σε πολύ κρίσιμες για την πατρίδα μας ώρες.
Δημήτριος Βρατσάνος: Πρόεδρος της Βουλής των Ψαρών. Ο Δημήτριος Βρατσάνος υπήρξε, από τους πρώτους Ψαριανούς που μυήθηκαν στη Φιλική Εταιρία. Κατά τα γεγονότα της καταστροφής των Ψαρών ήταν πρόεδρος της Βουλής και μαζί με τα άλλα μέλη είχε αναλάβει την διεύθυνση των πολεμικών επιχειρήσεων.
Νικόλαος Αποστόλης (1770-1827): Ο ναύαρχος του ψαριανού στόλου. Ο Αποστόλης ήταν ναύαρχος των Ψαρών κατά την επανάσταση του 1821. Το 1821 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρία στην Οδησσό. Διακρίθηκε σε όλες τις ναυτικές επιχειρήσεις και ιδιαίτερα στη ναυμαχία του Γέροντα και στον αποκλεισμό του Μεσολογγίου.
Κωνσταντίνος Νικόδημος (1796-1877): Πυρπολητής και συγγραφέας της ιστορίας των Ψαρών. Ψαριανός αγωνιστής του 1821, τελειοποίησε το πυρπολικό και πήρε μέρος στη ναυμαχία δίπλα στο Τρίκερι και στη ναυμαχία της Λέσβου, όπου έκαψε τουρκική κορβέτα. Μετά την απελευθέρωση παρέμεινε στο ναυτικό, εκλέχτηκε μέλος στο Συμβούλιο της Επικρατείας και γερουσιαστής. Ανέλαβε πολλές φορές υπουργός των ναυτικών.
Δημήτριος Παπανικολής : Πυρπολητής. Χάρισε την πρώτη λαμπρή κατά θάλασσα νίκη των Ελλήνων, ανατινάζοντας με πυρπολικό στην Ερεσό της Μυτιλήνης τούρκικο δίκροτο 88 πυροβόλων την 27η Μαΐου 1821.
Υπάρχουν και άλλοι ήρωες των Ψαρών που έδρασαν και διακρίθηκαν ως πολεμιστές κατά των Τούρκων, όπως οι Γεώργιος Καλαφάτης, Ιωασάφ Νικολάρας-Γιάσοφος, Ανδρέας Σταματάρας και πολλοί άλλοι, τόσο ανώνυμοι όσο και επώνυμοι, των οποίων τα ονόματα έχουν διασωθεί από τον Κωνσταντίνο Νικόδημο.

Τα Ψαρά είναι ένα μικρό νησί κοντά στο βορειοδυτικό τμήμα της Χίου. Τα Ψαρά είναι η γενέτειρα του επαναστάτη και ήρωα Κανάρη καθώς και άλλων σημαντικών ηρώων του πολέμου της Ανεξαρτησίας όπως ο Αποστολής, ο Νικόδημος, ο Βρατσάνος. Τα Ψαρά αφιέρωσαν τον εμπορικό τους στόλο – τον τρίτο μεγαλύτερο το 1820 στην Ελλάδα μετά από εκείνον της Ύδρας και των Σπετσών- για την απελευθέρωση και πλήρωσαν ακριβά γι` αυτό. Ενοχλημένοι από την αντοχή, οι Τούρκοι προσγείωσαν συντριπτικές δυνάμεις το 1824 για να καταπνίξουν αυτή τη φωλιά της αντίστασης. Ίσως 3000 από τους 30000 κατοίκους να δραπέτευσαν σε μικρές βάρκες οι οποίες ήταν σωστικές του γαλλικού στόλου, αλλά η πλειοψηφία οπισθοχώρησε στην μπαρουταποθήκη στην κορυφή ενός λόφου και ανατίναξαν τους εαυτούς τους καθώς δεν ήθελαν να παραδοθούν στους αντιπάλους.

Ο εθνικός ποιητής Διονύσιος Σολωμός αποθανάτισε το γεγονός στη γνωστή στροφή ποιήματος:
Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη,
περπατώντας η δόξα μονάχα
μελετά τα λαμπρά παλικάρια
και στεφάνι στην κόμη φορεί
καμωμένο από λίγα χορτάρια
που απόμειναν στην έρημη γη.

Η λέξη Ψαρά σημαίνει τα γκρι πράγματα, στα ελληνικά που ποτέ δεν ανέκαμψαν από το ολοκαύτωμα. Οι Τούρκοι έκαψαν τα σπίτια και τη βλάστηση και ο μόνιμος πληθυσμός σχεδόν υπερβαίνει τα 400 άτομα. Το 1980 άρχισε μια μελέτη αναζωογόνησης από ένα Γάλλο και Έλληνα απόγονο του Κανάρη και μια ελληνική ομάδα.


Το λιμάνι βελτιώθηκε, δημιουργήθηκαν δίκτυα διανομής ρεύματος και καθαρού νερού, άνοιξε σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και αναπτύχθηκαν δεσμοί μεταξύ της Γαλλίας και του νησιού, όμως παρόλα αυτά αυτό δεν οδήγησε σε αύξηση της τουριστικής κίνησής στο νησί.

Τα Ψαρά είναι ένα μικρό νησί κοντά στο βορειοδυτικό τμήμα της Χίου. Τα Ψαρά είναι η γενέτειρα του επαναστάτη και ήρωα Κανάρη καθώς και άλλων σημαντικών ηρώων του πολέμου της Ανεξαρτησίας όπως ο Αποστολής, ο Νικόδημος, ο Βρατσάνος. Τα Ψαρά αφιέρωσαν τον εμπορικό τους στόλο – τον τρίτο μεγαλύτερο το 1820 στην Ελλάδα μετά από εκείνον της Ύδρας και των Σπετσών- για την απελευθέρωση και πλήρωσαν ακριβά γι` αυτό. Ενοχλημένοι από την αντοχή, οι Τούρκοι προσγείωσαν συντριπτικές δυνάμεις το 1824 για να καταπνίξουν αυτή τη φωλιά της αντίστασης. Ίσως 3000 από τους 30000 κατοίκους να δραπέτευσαν σε μικρές βάρκες οι οποίες ήταν σωστικές του γαλλικού στόλου, αλλά η πλειοψηφία οπισθοχώρησε στην μπαρουταποθήκη στην κορυφή ενός λόφου και ανατίναξαν τους εαυτούς τους καθώς δεν ήθελαν να παραδοθούν στους αντιπάλους.
Ο εθνικός ποιητής Διονύσιος Σολωμός αποθανάτισε το γεγονός στη γνωστή στροφή ποιήματος:
Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη,
περπατώντας η δόξα μονάχα
μελετά τα λαμπρά παλικάρια
και στεφάνι στην κόμη φορεί
καμωμένο από λίγα χορτάρια
που απόμειναν στην έρημη γη.
Η λέξη Ψαρά σημαίνει τα γκρι πράγματα, στα ελληνικά που ποτέ δεν ανέκαμψαν από το ολοκαύτωμα. Οι Τούρκοι έκαψαν τα σπίτια και τη βλάστηση και ο μόνιμος πληθυσμός σχεδόν υπερβαίνει τα 400 άτομα. Το 1980 άρχισε μια μελέτη αναζωογόνησης από ένα Γάλλο και Έλληνα απόγονο του Κανάρη και μια ελληνική ομάδα.
Το λιμάνι βελτιώθηκε, δημιουργήθηκαν δίκτυα διανομής ρεύματος και καθαρού νερού, άνοιξε σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και αναπτύχθηκαν δεσμοί μεταξύ της Γαλλίας και του νησιού, όμως παρόλα αυτά αυτό δεν οδήγησε σε αύξηση της τουριστικής κίνησής στο νησί.