ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΚΟΡΑΗΣ

Ο Αδαμάντιος Κοραής (27 Απριλίου 1748, Σμύρνη – 6 Απριλίου 1833 Παρίσι, Γαλλία), ήταν Έλληνας φιλόλογος με βαθιά γνώση του ελληνικού πολιτισμού. Ο Κοραής είναι ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του νεοελληνικού διαφωτισμού και μνημονεύεται κυρίως για τις γλωσσικές του απόψεις και την υποστήριξη της καθαρεύουσαςΝεανικά χρόνια
Ο Αδαμάντιος Κοραής καταγόταν από εμπορική οικογένεια της Χίου στην οποία όμως υπήρχε παράδοση ενασχόλησης με τα γράμματα. Από νεαρή ηλικία έδειξε το ενδιαφέρον του για την παιδεία και η πρώτη του επαφή με τις ξένες γλώσσες έγινε στην Σμύρνη, χάρη στη διδασκαλία του Bernhard Keun, Ολλανδού ιερέα που ζούσε εκεί, στον οποίον ο Κοραής δίδασκε ελληνικά ως αντάλλαγμα για την εκμάθηση ξένων γλωσσών. Επιθυμία της οικογένειάς του όμως ήταν να ασχοληθεί με το εμπόριο, γι' αυτό και το 1771 κατέληξαν στην συμβιβαστική λύση να μεταβεί στο Άμστερνταμ, όπου, παράλληλα με τις οικογενειακές επιχειρήσεις, θα μπορούσε να διευρύνει τους ορίζοντές του και να αποκτήσει την καλλιέργεια που επιθυμούσε. Η απόπειρά του να ασχοληθεί με το εμπόριο απέτυχε και έτσι το 1777 εγκατέλειψε το Άμστερνταμ και επέστρεψε στην Σμύρνη, απ' όπου έφυγε ξανά το 1782, για ιατρικές σπουδές στο Μονπελιέ της Γαλλίας.

Πνευματική δραστηριότητα
Τα πρώτα έργα
Το 1783 πέθανε ο πατέρας του και το 1784 η μητέρα του και από τότε ο Κοραής άρχισε να αντιμετωπίζει οικονομικές δυσκολίες. Για βιοποριστικούς λόγους έκανε μεταφράσεις στα γαλλικά από γερμανικά και αγγλικά βιβλία, όπως η Κατήχησις του Ρώσου μητροπολίτη Πλάτωνος και η Κλινική Ιατρική του Γερμανού ιατροφιλοσόφου Selle. Το 1788, έχοντας ολοκληρώσει τις σπουδές του, εγκαταστάθηκε στο Παρίσι με σκοπό να ασχοληθεί αποκλειστικά με τα γράμματα και την εθνική αφύπνιση. Ενώ δέχτηκε την γαλλική υπηκοότητα, η συνείδησή του παρέμεινε καθαρά ελληνική. Στο Παρίσι συνέχισε να κάνει μεταφράσεις ιατρικών κυρίως βιβλίων στα γαλλικά και ταυτόχρονα άρχισε να συγγράφει κείμενα σχετικά με την κατάσταση του ελληνισμού: με το κείμενό του Αδελφική Διδασκαλία αντιτάχθηκε στις συντηρητικές θέσεις της Πατρικής Διδασκαλίας, η οποία αντιδρούσε απέναντι στον Διαφωτισμό και την πνευματική πρόοδο και υποστήριζε την Οθωμανική κυριαρχία. Με τα ποιήματα Άσμα Πολεμιστήριον και Σάλπισμα Πολεμιστήριον προσπάθησε να τονώσει τις ελπίδες των Ελλήνων για την απελευθέρωση και να ενισχύσει την αγωνιστική διάθεση, σε μια περίοδο κατά την οποία η εκστρατεία του Ναπολέοντα στην Αίγυπτο δημιουργούσε προσδοκίες για ενδεχόμενη βοήθεια των Γάλλων προς τους Έλληνες. Αποτέλεσμα αυτών των προσδοκιών ήταν και το κείμενό του Υπόμνημα περί της παρούσης καταστάσεως της Ελλάδος.

Φιλολογικό έργο
Επηρεασμένος από τις φιλελεύθερες ιδέες του Διαφωτισμού, μαχόταν με τα γραπτά του υπέρ της πνευματικής αναγέννησης της Ελλάδας. Κύριο μέλημά του ήταν η πνευματική ανάπτυξη του γένους, την οποία θεωρούσε προϋπόθεση για την ελευθερία και την ανεξαρτησία. Στην ανανέωση της παιδείας προσπάθησε να συμβάλει και σε πρακτικό επίπεδο, με τις φιλολογικές εκδόσεις αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων στην σειρά Ελληνική Βιβλιοθήκη, αλλά και θεωρητικά, κυρίως στα προλεγόμενα που προέτασσε στις εκδόσεις, τους Αυτοσχέδιους Στοχασμούς περί της ελληνικής παιδείας και γλώσσης. Η εκδοτική του δραστηριότητα ξεκίνησε το 1799, με τους Χαρακτήρες του Θεόφραστου. Την επόμενη χρονιά τύπωσε το Περί ανέμων, υδάτων και τόπων του Ιπποκράτη, έκδοση που βραβεύτηκε το 1810, και το 1804 τα Αιθιοπικά του Ηλιοδώρου, η εισαγωγή του οποίου είναι η πρώτη ελληνική πραγματεία για το λογοτεχνικό είδος του μυθιστορήματος. Μετά το 1805 ενέταξε τις εκδόσεις του στην σειρά Ελληνική Βιβλιοθήκη, η οποία συνεχίστηκε έως το 1827, με την χορηγία των αδερφών Ζωσιμά. Στην Ελληνική Βιβλιοθήκη εξέδωσε, μεταξύ άλλων, τους Βίους Παραλλήλους του Πλουτάρχου, Λόγους του Ισοκράτη, τις τέσσερις πρώτες ραψωδίες της Ιλιάδας, Γαληνό, Στράβωνα, Μάρκο Αυρήλιο, τα Πολιτικά και τα Ηθικά Νικομάχεια του Αριστοτέλη, τα Απομνημονεύματα του Ξενοφώντα.

Θεολογικό έργο
Ο Αδαμάντιος Κοραής, ως μία πολυσχιδής προσωπικότητα, ασχολήθηκε και με το θεολογικό κομμάτι της επιμόρφωσης των Ελλήνων. Ο ίδιος ήταν συνειδητά ορθόδοξος χριστιανός, αλλά πίστευε πως η ορθόδοξη εκκλησία είχε αλλοιωθεί αρκετά σε σχέση με το αρχική πίστη των αποστόλων, θεωρώντας ιδιαιτέρως υπεύθυνο για αυτό το μοναχισμό, αλλά και την έλλειψη παιδείας που παρατηρούσε. Ο ίδιος επεδίωκε ουσιαστικά μία μεταρρύθμιση βασισμένη πάνω στην επιμόρφωση των υποδούλων Ελλήνων, εξ ου και ο θερμός χαιρετισμός του για τη λειτουργία της Αθωνιάδας σχολής. Η προσπάθεια της αναγέννησης αυτής, θεωρείται πως είχε επηρεασθεί αισθητά από το κίνημα του διαφωτισμού και τις βάσεις των προτεσταντικών θεμελίων, χωρίς αυτό να σημαίνει πως εξαιρούσε από την κριτική του και τις προτεσταντικές εκκλησίες. Τελικά επεδίωξε μία μεταρρύθμιση για την ορθόδοξη εκκλησία, βασισμένη πάνω στο μεταφυσικό οικοδόμημα του προτεσταντισμού, θεμέλια που σήμερα κάποιοι υποστηρίζουν πως έχουν κατεδαφιστεί από τις σύγχρονες κοινωνικές και θετικές επιστήμες

Ο Αδαμάντιος Κοραής στα θεολογικά θέματα, συχνά παρότρυνε τους ιερείς να αρχίσουν να κηρύττουν και να εξηγούν την Αγία Γραφή μέσα στις εκκλησίες, για την οποία έλεγε ότι «αν και είναι έργον αυτού του Θεού» έχει φθαρεί από την επίδραση της ανθρώπινης κακίας ώστε «η σημερινή θρησκεία δεν είναι πλέον η αυτή και απαράλλακτος θρησκεία, καθώς εξήλθεν από τας χείρας του Ιησού». Ήταν θερμός υποστηριχτής της διάδοσης της Αγίας Γραφής. Χαρακτηριστικό είναι πως σε γράμμα του στον Μητροπολίτη Ιγνάτιο της Oυγγροβλαχίας, έγραφε «Μόνον του Ευαγγελίου η διδαχή εμπορεί να σώση την αυτονομίαν του Γένους».

Η γενική κατάπτωση στην οποία βρίσκονταν οι Έλληνες αναφορικά με την χριστιανική πίστη τους και το γεγονός ότι τα κηρύγματα των ιεροκηρύκων της εποχής αναφέρονταν μόνο σε ηθικά διδάγματα παραλείποντας την Ορθόδοξη δογματική διδασκαλία υποκίνησε κληρικούς και άλλους θρησκευόμενους της εποχής να εκδώσουν θρησκευτικά βιβλία με σκοπό την κατήχηση των πιστών περί του δόγματος, της λατρείας και του ήθους. Σύμφωνα με τον μητροπολίτη Νεκτάριο Πενταπόλεως, «εντός της Ελληνικής Ορθοδοξίας η πρώτη σημαντική προσπάθεια εις τον τομέα αυτόν [δηλ. την κατήχηση του λαού] οφείλεται εις τον μεγάλον διδάσκαλον του Γένους Αδαμάντιον Κοραήν». Ο Κοραής καταπολέμησε την κοινή τότε άποψη ότι η κατήχηση των Χριστιανών είναι περιττή και αναζήτησε διαθέσιμα έργα Ορθόδοξης κατήχησης. Εντόπισε και θεώρησε ως καλύτερο τους είδους του την Ορθόδοξον διδασκαλίαν του μητροπολίτη Μόσχας Πλάτωνα, ο οποίος το είχε συντάξει το 1765 κατόπιν αιτήματος του Μεγάλου Δούκα και μετέπειτα Τσάρου της Ρωσίας Παύλου. Ο Κοραής μετέφρασε το έργο αυτό από τη γερμανική έκδοση στα ελληνικά και αφού το εμπλούτισε με αγιογραφικές παραπομπές και άλλες πρόσθετες σημειώσεις το παρέδωσε για χρήση στο λαό το 1772. Σύμφωνα με τον Νεκτάριο Πενταπόλεως, «αι πολλαί υποσημειώσεις, άπασαι του Αδ. Κοραή, αποκαλύπτουσαι την βαθείαν γνώσιν των θεμάτων του Χριστιανισμού υπό του μεγάλου αυτού διδασκάλου του Γένους». Η κατήχηση αυτή διαδόθηκε ευρύτατα μεταξύ των Ελλήνων Ορθοδόξων και όταν απέκτησε την ανεξαρτησία του το ελληνικό κράτος τυπώθηκε επανειλημμένα στην Αθήνα «με έγκρισιν της Ιεράς Συνόδου και του επί των Εκκλησιαστικών και της Δημοσίας Εκπαιδεύσεως Υπουργείου [...] προς χρήσιν των απανταχού Γυμνασίων και Σχολείων». Η εμπλουτισμένη από τον Κοραή Κατήχηση αποδείχτηκε «ωφελιμοτάτη δια τους κατά πρώτον εξερχόμενους από της πλήρους αγνοίας Έλληνας». Στη συνέχεια ακολούθησαν πλήθος άλλων Κατηχήσεων για χρήση από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα τόσο εντός του Βασιλείου της Ελλάδας όσο και στις περιοχές της Οθωμανική αυτοκρατορίας.

Ένα άλλο όμως σύγγραμα του Κοραή δεν είχε την ίδια τύχη. Το «Συνέκδημον Ιερατικόν», μιλούσε για την δεισιδαιμονία, την τιτλομανία και την ηθική κατάπτωση μέρους του κλήρου, γράφοντας χαρακτηριστικά: «O φίλαρχος ιερωμένος καταντά εις φονικόν τύραννον, ο φιλόπλουτος εις αισχροκερδή γόητα και ο φιλήδονος γίνεται ίππος θηλυμανής». Επίσης συνιστούσε τη μετάφραση της Αγίας Γραφής και την ανακαίνιση των εκκλησιών. Το 1839 το βιβλίο καταδικάστηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Ο Κοραής ήταν θερμός υποστηριχτής της ανεξηθρησκίας
Στα «Προλεγόμενα» των εκδόσεων αρχαίων συγγραφέων κατέθετε τις προτάσεις του για την παιδεία, το περιεχόμενο των μαθημάτων, τα εγχειρίδια και τις μεθόδους της διδασκαλίας και κυρίως την γλώσσα, που ήταν το βασικό μέλημα των λογίων κατά την περίοδο του Διαφωτισμού. Βασικές του ιδέες ήταν η ανάγκη «μετακένωσης» της δυτικής παιδείας στην Ελλάδα και ο εκσυγχρονισμός της διδασκαλίας (μεταξύ άλλων υποστήριζε την αλληλοδιδακτική μέθοδο, την αποφυγή της χρήσης της αρχαίας γλώσσας στην διδασκαλία και την συγγραφή νέων εγχειριδίων γραμματικής καθώς και λεξικών, για τα οποία κατέθετε συγκεκριμένες προτάσεις). Για την εφαρμογή των ιδεών του συμμετείχε στην ομάδα των λογίων που ίδρυσαν το 1811 το περιοδικό Ερμής ο Λόγιος, στο οποίο αρθρογραφούσε συχνά.

Ως κύριο στόχο είχε την διαμόρφωση ενός γλωσσικού οργάνου κατάλληλου για την πνευματική ανάπτυξη. Ανάμεσα στις δύο αντίρροπες τάσεις της εποχής, την αποκλειστική χρήση της ομιλουμένης γλώσσας και την επαναφορά της αρχαίας, ο Κοραής κράτησε μία ενδιάμεση στάση: βάση του ήταν η ομιλουμένη γλώσσα, για την οποία πρότεινε τον «καθαρισμό» από ξένες και ιδιωματικές λέξεις και την γενικότερη «διόρθωση» από τους λογίους. Οι υποδείξεις του Κοραή οδήγησαν στην διαμόρφωση της γλωσσικής μορφής που ονομάστηκε καθαρεύουσα και γι'αυτές τις θέσεις δέχτηκε επικρίσεις τόσο από τους υποστηρικτές της αρχαΐζουσας όσο και από τους υποστηρικτές της ομιλουμένης γλώσσας.

Τελευταία χρόνια
Όταν ξέσπασε η επανάσταση, τήρησε αρνητική στάση καθώς πίστευε ότι δεν είχαν ωριμάσει οι συνθήκες για να επιτευχθεί αυτονομία. Προσπάθησε όμως να βοηθήσει με διάφορα μέσα: αλληλογραφούσε με φιλέλληνες πολιτικούς και έγραφε άρθρα σε ξένα έντυπα για να προβάλει την Επανάσταση. Μετά την απελευθέρωση εναντιώθηκε στην πολιτική του Καποδίστρια, τον οποίο βέβαια είχε συναντήσει στο παρελθόν, επειδή θεωρούσε αυταρχική την συγκέντρωση όλων των εξουσιών στο πρόσωπο του κυβερνήτη. Τις αντιπολιτευτικές του θέσεις διατύπωνε σε διαλογικά κείμενα που δημοσίευε με ψευδώνυμο. Για την στάση του αυτή έφθασε να θεωρείται και ηθικός αυτουργός της δολοφονίας του. Ο Κοραής πέθανε τελικά στο Παρίσι σε ηλικία 84 χρονών.

Μετά τον θάνατό του, το 1833, εκδηλώθηκαν εναντίον του αντιδράσεις, με αρνητικές κριτικές για τις πολιτικές και γλωσσικές του ιδέες. Τα κόκκαλα του στάληκαν στην Ελλάδα το 1877, όπου και ετάφη στην Ελληνική πρωτεύουσα.

Η μαρμάρινη προτομή του κοσμεί το Λύκειο της Χίου, το οποίο κληρονόμησε την βιβλιοθήκη του, ενώ άγαλμά του υπάρχει και έξω από την Πρυτανεία του Πανεπιστημίου στην Αθήνα.

ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΚΟΡΑΗΣ 1748 - 1833
Επειδή ο Κοραής χρησιμοποιείται από την Εθνική προπαγάνδα, ώστε να αποδοθούν ευκόλως σε ένα νεκρό εκείνα τα οποία δυσκόλως αποδίδονται εις έναν ζωντανό, θα παρουσιαστούν ορισμένα κομμάτια της ζωής του δια να καθαριστούν ορισμένα βασικά τμήματα της «Άριας» (τίτλος σε Εθνικά περιοδικά ομότιμος με την Ελληνική) επιχειρηματολογίας. Ιδιοποιούνται οι Εθνικοί τον Κοραή, διότι εκείνος ήταν υπερθεματιστής της αρχαίας λογίας παραδόσεως των Ελλήνων, όπως και άλλοι νεοέλληνες, και επειδή ήταν και Διαφωτιστής του Έθνους. Αυτό όμως που ξεχνούν να υποσημειώσουν οι νεοπαγανιστές, είναι πως ουδέποτε δεν υποστήριξε την αρχαία Εθνική θρησκεία. Αυτό το αποδεικνύει ο βίος του και όχι οι κάθε λογιών φανταστικές υποθέσεις. Και σε αυτόν τον βίο, αυτού του Έλληνα Διαφωτιστή, θα φανούν περίλαμπρα παραδείγματα ενώσεως των Χριστιανών Ελλήνων ιερέων, τόσο με την κλασική λόγια παράδοση όσο και με την κλασσική φιλοσοφία. Αρκεί να παρατηρήσει κανείς και να δει ιστορικά, και έχει μεγάλη σημασία αυτό, ποιοί είναι εκείνοι που μόρφωσαν και διαπαιδαγώγησαν τον Αδαμάντιο






Αδαμάντιος Κοραής (1748 - 1833). Ο «Έλληνας Βολταίρος», υπέρμαχος της αστικής τάξης, ήταν φυσικό να ταχθεί εναντίον του μοναχισμού, αφού για την αστική κοινωνία οι μοναχοί δεν είναι παρά «αργές οικονομικές μονάδες», «νωθροί πολίτες» και «φορείς σκοταδιστικής κουλτούρας». Συνεπής με αυτές τις θέσεις, ο Κοραής ήταν υπέρ της δήμευσης των μεγάλων κτημάτων των μοναστηριών - ωστόσο, δεν διαμαρτυρήθηκε όταν αυτά δεν δόθηκαν σε ακτήμονες αγρότες, αλλά σε μεγαλοαστούς κεφαλαιούχους...(Πηγή: Πολίτης και Μοναχός, Βασίλης Μπακούρος, Περιοδικό Τρίτο Μάτι, τεύχος 139, σελ. 64)



Διδάχθηκε τα εγκύκλιο μαθήματα στην ευαγγελική Σχολή την οποία διεύθυνε ο Ιθακήσιος Ιερομόναχος Ιερόθεος Δενδρινός. Διδάσκαλος της Λατινικής είχε τον σοφό και ενάρετο ιερέα του εν Σμύρνη Ολλανδικού Προξενείου Βερνάρδο Κώνον (Keun). Στην Ολλανδία διδάχθηκε αργότερα όταν πήγε από τον «Σωκρατικό» σοφό Θεολόγο Ανδριανό Βούρτο όπου διδάχθηκε τα στοιχεία του Ευκλείδη και την Λογική. Αργότερα ο σοφός της Χίου Μητροπολίτης Πλάτων μεριμνώντας και αυτός περί της παιδείας του έθνους σκέφθηκε ότι θα ωφελούσε την νεολαία,μια καλή έκδοση των «Ηθικών του Πλούταρχου» και ζήτησε την βοήθεια του Κοραή.

Ο Κοραής μελέτησε την Αγία Γραφή και κατέληξε εις το συμπέρασμα «να μένη πάντοτε εις τας σταθεράς και αμετακινήτους αρχάς της χριστιανικής πίστεως υπηγορευμένες από τον ορθόν λόγον και σφραγισθείσας από την αποκαλυφθείσαν θρησκείαν, και ο κόσμος όλος ήθελε κρίνει το εναντίον».

Το 1825 γράφοντας προς τον Μητροπολίτη Ουγαροβλαχίας Ιγνάτιον να μην παύσει να διδάσκει τους τουρκομάχους το Ευαγγέλιο πρόσθεσε «Μόνον του Ευαγγελίου η διδαχή μπορεί να σώσει την αυτονομίαν του Γένους. Η θρησκεία μας έχη τοσούτον εξαίρετον παρά τας λοιπάς θρησκείας χαρακτήραν θεότητος, ότι το βιβλίον είναι εν αυτώ χάρτης και της επίγειου και της ουρανείου πολιτείας, ζώντος και αποθανόντος μόνος ο χάρτης ούτος αρκεί να μας σώσει». «Ο ιερός ημών κλήρος, έγραφε, δύναται πολύ να συνεργήσει εις την θεραπείαν της Ελλάδος, όσοι μάλιστα εξ αυτών μετέχουν οπωσούν από σοφίαν προγονικήν και γνωρίζουν ακριβώς την χριστιανική παιδεία, ήτις δεν είναι άλλη παρά η εν δικαιοσύνη παιδεία. Οι τοιούτοι μπορούν να κατορθώσουν την θεραπείαν τόσον ευκολώτερα όσο κρατούν το όργανον της θεραπείας εις τα χείρας των, την επ’ εκκλησίας κήρυξιν και εξήγησην του Ευαγγελίου» . «Ενώ την απαιδευσία του κλήρου ακολουθεί μια γενική διαστροφή των ηθών και μύριαι προλήψεις και δεισιδαιμονίες» .

Και σαφώς, όπως και ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος καυτηρίασε πολλούς ιερείς των πρωτοχριστιανικών χρόνων για τα ήθη τους ανάλογα και ο Κοραής λέγει προς τους Ορθόδοξους Έλληνες ιερείς «η ελληνική παιδεία ελευθερώνουσα τον νουν από την άγνοιαν, διδάσκει τον άνθρωπο τα προς του Θεόν και τους ανθρώπους καθήκοντα, τούτους μεν να στοχάζεται ως αδελφούς του και να προσφέρεται προς αυτούς ως επιθυμεί να προσφέρονται προς αυτόν εκείνοι, το δε Θεόν να σέβεται ως δημιουργόν και προνοητήν του, μηδέν να τολμά να τον ατιμάζει, συγχέει δεισιδαιμόνως τας ταλειώτητάς του με τας ανθρώπινας ασθενείας» . «Η Εκκλησία αν και είναι έργο αυτού του Θεού, τοσούτον εφθάρη κατά την εξωτερικήν εμφάνιση ώστε η σημερινή θρησκεία δεν είναι πλέον η αυτή και απαράλλακτος θρησκεία, καθώς εξήλθεν από τας χείρας του Ιησού.»

Σημαντικό είναι να γνωρίζει ο αναγνώστης ότι ο Κοραής θεωρούσε την ελπίδα ένωσης των εκκλησιών «μωρία». Για την δεν ανεξιθρησκία έγραφε «δεν είναι άλλο τι εναντιώτερο εις την χριστιανική πραότητα παρά το άλογον μίσος, με το οποίον όλες σχεδόν οι χριστιανικές εκκλησίες κατεδίωξαν και κατεδιώκουσιν έτι εις τίνα μέρη της Ευρώπης τους ταλαίπωρους Ιουδαίους. Γιατί; Διότι οι πρόγονοί των σταύρωσαν τον πράον και φιλάνθρωπον Ιησού, όστις και παρεδίδων το πνεύμα του επάνω εις τον σταυρό παρεκάλει τον Πατέρα να συγχωρήση τους σταυρωτές» και συνεχίζει «Ημείς οπαδοί της αληθινής θρησκείας του πραότατου Ιησού, την αυτή πραόττητα χρωστούμεν να δείξουμε εις όλας τις άλλες θρησκείες και εις αυτόν ακόμη την θρησκεία των τυρράνων μας, αν ημερωθώσι και συνυποταχθώσι εις τους αυτούς νόμους με ημάς» . Αλλά βέβαια ο Κοραής ερχόταν εις αντίφαση διότι δεν δέχεται την πλάνη την οποία με νόμο ήθελε να εκδιώκεται.

Ο Κοραής έγραψε και λόγους έναντι διάφορων κληρικών και του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως ελέγχοντάς τους, ότι δηλαδή έπραξε και ο Χρυσόστομος αλλά ουδέποτε εκφράστηκε έναντι του Ελληνικού Ορθόδοξου Δόγματος του οποίου ήταν υπερ - υποστηριχτής

ΑΦΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΟΡΑΗ


1. Ο Κοραής παρά τα κάποια μικρά του λάθη (που οφείλονται κυρίως σε προτεσταντικές επιδράσεις) είναι ένας από τους εκλεκτότερους Ρωμιούς. Εβαλε βαθιά στην ψυχή του, ότι το Γένος πρέπει να φωτισθεί για να μπορέσει να ελευθερωθεί. Είχε σ’ αυτό τις ίδιες ιδέες με τον Πατριάρχη Γρηγόριο.

Τον φωτισμό τον κατανοούσε μόνο υπό το γλυκό φως του Ευαγγελίου του Χριστού. Τις αθεϊστικές ιδέες τις θεωρούσε πανούκλα. Ιδού τι λέει: «Οσάκις μου εδόθη αφορμή να λαλήσω περί θρησκείας, τας μεν εις αυτήν προσκολληθείσας από απαιδεύτους δεισιδαιμονίας εξέρυξα , ουδέ θέλω παύσει εκσυρίττω. Περί αυτής δε ελάλησα πάντοτε με το προς αυτήν χρεωστούμενον σέβας. Όχι μόνον, διότι και πραγματικώς την πιστεύω…, αλλά και διότι, εάν κατά δυστυχίαν δεν την επίστευον, ήθελεν όμως είσθαι καθαρά μανία να πολεμώ φανερά ολάκερου Έθνους δόγμα. Εις ποίον σκοπόν αποβλέπων;… νακαταστήσω παντάπασιν άθρησκους τους ομογενείς μου;… Και τίς ωφέλεια, ή ποία τιμή ήθελε εκ της τοιαύτης ασέβειας προξενηθήν εις εμέ;» (Επιστ. προς Ιάκ. Ρώταν)

Εις το βιβλίο του Παραινέσεις προς τους Έλληνας επιτίθεται εναντίον των, ελαχίστων άλλωστε, αντικληρικαλιστών της εποχής του με οξύτητα. «Εις τι», τους ερωτά, «χρησιμεύουν οι κατ’ αυτών κατηγορίαι; Μήπως ημείς οι κοσμικοί (αν εξαιρέσεις ολίγους τινάς φίλους αληθείς του Γένους) ηξίζαμεν τι πλέον παρά τους ιερωμένους»;

2. Και τώρα ας δούμε τι άξιζε για τον Κοραή ο …αφοριστής του. Ορίστε λοιπόν τι έγραφε στον πρόλογο της εκδόσεως του Πλουτάρχου το 1808: «Το Πατριαρχείον είναι τρόπον τινά Ηγεμονική Αυλή. Εις απαίδευτον Έθνος ηγεμών μεγαλουργός και φρόνιμος είναι πράγμα πολλά σπάνιον. Και ακόμη σπανιότερον, εάν βρεθεί τοιούτος, να αφήσει και διάδοχον όμοιον αυτού, διότι… Δια να μη συμβεί λοιπόν τοιαύτη δυστυχία… έπρεπε ο νυν Πατριαρχεύων να είναι αθάνατος. Τοιαύτην αθανασίαν εύχεται το Γένος όλον εις αυτόν».

3. Ο Κοραής ενδιαφερόταν τόσο για την θρησκευτική διαπαιδαγώγηση του Ελληνικού λαού, ώστε ο ίδιος μετέφρασε και εξέδωσε την Ορθόδοξο Διδασκαλία του Πλάτωνος Μόσχας. Και έγραψε ειδικό βιβλίο για τον κλήρο που τιτλοφορείται Συνέκδημος Ιερατικός και εκδόθηκε το 1831, δηλ 10 χρόνια από τον απαγχονισμό του Γρηγορίου. Σαν μη θεολόγος, στο βιβλίο αυτό έκανε μερικά μικρά λάθη, επειδή ένας φίλος του προτεστάντης πάστορας τον είχε λίγο επηρεάσει, χωρίς να το καταλάβει. Το βιβλίο του αυτό επικρίθηκε από τους εκκλησιαστικούς κύκλους. Παρά ταύτα, και παρά την αξίωση εκ μέρους κάποιων, να κατακριθεί σαν μη ορθόδοξος στις απόψεις του περί κλήρου, ο φωτισμένος Πατριάρχης Κωνσταντίνος Α΄ (1830-1834) όχι μόνο δεν συμφώνησε μαζί τους αλλά και Επέτρεψε να του γίνει το μνημόσυνο στην Πόλη σε πείσμα εκείνων που τον κατηγορούσαν για τα από άγνοια λάθη του. (Βλέπε Ε. Γ. Παντελάκη, άρθρον Κοραής εν Μ.Ε.Ε τομ. 14, σελ. 863).

Τι φοβερή παραποίηση της ιστορία όταν κάποιοι λένε ότι αφορίστηκε! Τότε πώς το Πατριαρχείο του έκανε μνημόσυνο;

Τι ανευθυνότητα όταν μερικοί ισχυρίζονται ότι τον Κοραή τον αφόρισε ο Γρηγόριος ο Ε΄!

Ένα ακόμη ψέμα στα τόσα άλλα..

Ο Αδαμάντιος Κοραής καταγόταν από εμπορική οικογένεια της Χίου στην οποία όμως υπήρχε παράδοση ενασχόλησης με τα γράμματα. Από νεαρή ηλικία έδειξε το ενδιαφέρον του για την παιδεία και η πρώτη του επαφή με τις ξένες γλώσσες έγινε στην Σμύρνη, χάρη στη διδασκαλία του Bernhard Keun, Ολλανδού ιερέα που ζούσε εκεί, στον οποίον ο Κοραής δίδασκε ελληνικά ως αντάλλαγμα για την εκμάθηση ξένων γλωσσών. Επιθυμία της οικογένειάς του όμως ήταν να ασχοληθεί με το εμπόριο, γι' αυτό και το 1771 κατέληξαν στην συμβιβαστική λύση να μεταβεί στο Άμστερνταμ, όπου, παράλληλα με τις οικογενειακές επιχειρήσεις, θα μπορούσε να διευρύνει τους ορίζοντές του και να αποκτήσει την καλλιέργεια που επιθυμούσε. Η απόπειρά του να ασχοληθεί με το εμπόριο απέτυχε και έτσι το 1777 εγκατέλειψε το Άμστερνταμ και επέστρεψε στην Σμύρνη, απ' όπου έφυγε ξανά το 1782, για ιατρικές σπουδές στο Μονπελιέ της Γαλλίας.