ΔΡΑΜΑΛΗΣ

Δράμαλης (Μαχμούτ Πασάς) (1780; - 1822)
Ο Δράμαλης γεννήθηκε ως Μαχμούτ, περίπου το 1780, στη Δράμα, από όπου πήρε και το επώνυμό του. Ανατράφηκε στην Κωνσταντινούπολη, στα ανάκτορα του Σουλτάνου Σελίμ Γ', του οποίου ήταν όμηρος. Μεγαλώνοντας ακολούθησε διάφορους εξέχοντες τούρκους στρατιωτικούς στις εκστρατείες τους εναντίον των Βουλγάρων, των Σέρβων και των Αιγυπτίων, αποκτώντας με αυτόν τον τρόπο εξαιρετική στρατιωτική εκπαίδευση. Η διαρκώς αυξανόμενη φήμη των διοικητικών του ικανοτήτων, αλλά και η υποστήριξη της Σουλτάνας Βαλιδέ, του χάρισαν, μετά τον θάνατο του πατέρα του Σαλίχ, την τοπαρχία της Δράμας, με τον τίτλο του πασά. Αργότερα, το 1820, τοποθετήθηκε από τον Σουλτάνο Μαχμούτ Β' στη Λάρισα, όπου και επέδειξε ιδιαίτερα σκληρή συμπεριφορά τόσο απέναντι στον ντόπιο χριστιανικό πληθυσμό όσο και προς τους αρματολούς του Ολύμπου και του Πηλίου.

Κατά τη διάρκεια της ρήξης του Αλή Πασά των Ιωαννίνων με τον Σουλτάνο τον Μάιο του 1820 έλαβε μέρος στην εκστρατεία εναντίον του αποστάτη πασά, πρώτα υπό την αρχιστρατηγία του Πασόμπεη και ύστερα του Χουρσίτ. Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας του Αλή από τα στρατεύματα του Σουλτάνου ξέσπασε και η Ελληνική Επανάσταση. Τότε ο Δράμαλης, για να εξασφαλίσει τα νώτα του, επεχείρησε αιφνιδιαστική εκστρατεία εναντίον των Αγράφων, αμέσως μόλις εκδηλώθηκαν εκεί οι πρώτες επαναστατικές κινήσεις, και ανάγκασε τους ντόπιους οπλαρχηγούς (Σταμούλη, Γάτσο κ.ά.) σε υποταγή, με αντίτιμο τις ζωές των αμάχων. Μετά την εκτέλεση του Αλή, ο Χουρσίτ έπεσε στη δυσμένεια του Σουλτάνου, ο οποίος ανέθεσε στον Δράμαλη την υπόθεση της Ελληνικής Επανάστασης, κρίνοντάς τον ως τον πλέον κατάλληλο.

Με τον τίτλο πια του σερασκέρη (αρχιστρατήγου) πήρε τη διαταγή να βαδίσει κατά της Πελοποννήσου. Αφού ετοίμασε ένα πολυάριθμο, για την εποχή, στράτευμα 24.000 πεζών και 6.000 ιππέων αναχώρησε από τη Λάρισα στα τέλη Ιουνίου του 1822. Για τη μεταφορά του απαραίτητου πολεμικού υλικού και των ζωοτροφών συνόδευαν τις δυνάμεις του 30.000 μουλάρια και 500 καμήλες. Είχε ακόμη μαζί του και έξι κανόνια.

Σχεδόν χωρίς αντίσταση έφθασε ως τη Βοιωτία, λεηλάτησε την πεδιάδα της Κωπαΐδας, έκαψε τη Θήβα και προχώρησε ως τον Ισθμό, σπέρνοντας παντού τον πανικό και την καταστροφή. Οι Έλληνες είχαν στείλει στα Γεράνεια στρατό υπό τις διαταγές του Ρήγα Παλαμήδη με σκοπό να υπερασπιστούν τα Μεγάλα Δερβένια. Με τη θέα όμως και μόνο του μεγέθους του τουρκικού στρατού οι ελληνικές δυνάμεις εγκατέλειψαν αμαχητί τις θέσεις τους θεωρώντας κάθε άμυνα ανώφελη.

Αμαχητί επίσης ο Δράμαλης κατέλαβε και τον Ακροκόρινθο, καθώς ο Ιάκωβος Θεοδωρίδης, υπεύθυνος για την άμυνα του φρουρίου, το εγκατέλειψε, αφού προηγουμένως δολοφόνησε τον αιχμάλωτό του Κιαμίλ Μπέη. Στην Κόρινθο ο Δράμαλης νυμφεύθηκε τη χήρα τού Κιαμίλ και προχώρησε προς το Άργος, χωρίς ωστόσο προηγουμένως να εξασφαλίσει τις διαβάσεις που δέσποζαν μεταξύ Κορίνθου και Άργους για την περίπτωση μιας πιθανής υποχώρησης.

Ο ήδη μεγάλος πανικός από την προέλαση του Δράμαλη αυξήθηκε στον μέγιστο βαθμό ύστερα από την αποχώρηση, με πλοία, της κυβέρνησης από την πρωτεύουσα. Σε εκείνη την κρίσιμη στιγμή έδειξαν ξεχωριστό θάρρος δύο από τους πρωταγωνιστές του Αγώνα: ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και ο Δημήτριος Υψηλάντης. Ο δεύτερος, κλεισμένος στο φρούριο του Άργους, πρόβαλε σθεναρή αντίσταση για δώδεκα ημέρες, καθυστερώντας έτσι την προέλαση των Τούρκων και δίνοντας παράλληλα τον χρόνο στον πρώτο να ξεσηκώσει και να εξοπλίσει τον πληθυσμό. Ο Κολοκοτρώνης απέδειξε τη στρατηγική του ευφυΐα εφαρμόζοντας ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό, δεδομένων των συνθηκών, σχέδιο: διέταξε το κάψιμο των σπαρτών της πεδιάδας του Άργους προκειμένου, σε συνδυασμό με τη μεγάλη ξηρασία εκείνου του καλοκαιριού, να αναγκάσει τον Δράμαλη να υποχωρήσει. Στη συνέχεια, βέβαιος για την πορεία επιστροφής του εχθρικού στρατεύματος, έλαβε θέσεις γύρω από τα στενά των Δερβενακίων. Πράγματι, στερημένος από νερό και τροφές, ο Δράμαλης αποφάσισε να επιστρέψει στην Κόρινθο.

Κατά τη διάρκεια της διέλευσής του όμως από τα Δερβενάκια, στις 26 Ιουλίου 1822, υπέστη πραγματική πανωλεθρία, η οποία ολοκληρώθηκε στον Άγιο Σώστη και στο Αϊνόριο.

Συντετριμμένος και καταβεβλημένος ο Δράμαλης έφθασε με τα υπολείμματα της στρατιάς του στην Κόρινθο, όπου και πέθανε στις 26 Οκτωβρίου 1822.